مارکو روبیو، وزیر خارجه ایالات متحده، روز چهارشنبه ۲۷ فروردین اعلام کرد که دفتر «مقابله با دستکاری و مداخله اطلاعاتی خارجی» که زیرمجموعه وزارت خارجه بود، به دلیل «سانسور، انحراف از مأموریت اصلی و اتلاف منابع مالیاتی» تعطیل شده است.
از مبارزه با افراطگرایی تا اتهام سانسور
این دفتر، که سال گذشته جانشین مرکز «تعامل جهانی» شد، در ابتدا برای مقابله با تبلیغات گروههای افراطی مانند القاعده و داعش راهاندازی شد. اما روبیو گفت این نهاد، بهویژه پس از انتخابات ریاستجمهوری ۲۰۱۶، تبدیل به ابزاری برای «حمله به صداهای فردی آمریکایی» شده بود.
وزیر خارجه آمریکا افزود: «قبل از روی کار آمدن ترامپ، آنها این نهاد را منحل کرده بودند، اما فقط اسمش را عوض کردند. ما در ماههای اخیر تلاش کردیم و حالا آن را بهطور کامل تعطیل کردیم.»
تمرکز جدید: دفاع از آزادی بیان
روبیتو تأکید کرد بودجه این دفتر، که بالغ بر ۶۱ میلیون دلار و دارای ۱۲۰ کارمند بود، از این پس صرف رساندن پیامهای طرفدار آمریکا و دفاع از آزادی بیان خواهد شد.
سابقه نگرانیهای امنیتی از دخالت خارجی
از سال ۲۰۱۶ و همزمان با انتخابات ریاستجمهوری آمریکا، نهادهای اطلاعاتی این کشور بارها درباره تلاش دولتهایی نظیر روسیه، چین و ایران برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و فرآیندهای دموکراتیک در آمریکا هشدار داده بودند. این نگرانیها منجر به تحقیقات گستردهای شد، از جمله توسط رابرت مولر، بازرس ویژه منصوبشده در دولت ترامپ که اگرچه شواهدی از دخالت روسیه یافت، اما مدرکی از تبانی میان کمپین ترامپ و مقامات روسی کشف نکرد.
انتقادات و حمایتها
در سالهای اخیر، جمهوریخواهان بارها این مرکز را به «سرکوب دیدگاههای محافظهکار» متهم کرده بودند، در حالیکه دموکراتها و برخی جمهوریخواهان از نقش آن در مقابله با اطلاعات نادرست دفاع میکردند.
از سوی دیگر، ایلان ماسک، میلیاردر آمریکایی و از حامیان سرسخت ترامپ، این مرکز را در سال ۲۰۲۳ «بدترین ناقض آزادی رسانهای» توصیف کرده بود
در پی تغییر مواضع نماینده رئیسجمهور آمریکا در امور خاورمیانه، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نسبت به تأثیر جریانهای تندرو بر روند مذاکرات هشدار داد. اسماعیل بقائی با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس، اظهارات اخیر استیو ویتکاف را مورد انتقاد قرار داد و آن را نشانهای از عدم جدیت طرف آمریکایی دانست.
هشدار تهران به ویتکاف و جریان نئوکان
بقائی در واکنش به عدول ویتکاف از مواضع اولیه خود در مذاکرات عمان، نوشت: «تغییر مکان دروازه در فوتبال یک خطای حرفهای است؛ در دیپلماسی نیز چنین رفتارهایی میتواند به معنای عدم جدیت تلقی شود.» این سخنان در پاسخ به موضع اخیر ویتکاف مطرح شد که در مصاحبهای جدید، خواستار توقف برنامههای هستهای و موشکی ایران شده بود؛ موضعی که بهزعم بسیاری از تحلیلگران، ناشی از فشارهای تندروهای حاضر در دولت ترامپ، به ویژه مشاور امنیت ملی وی است.
خط قرمزهای ایران شفاف است
سخنگوی وزارت خارجه با یادآوری اینکه خط قرمزهای ایران پیشتر با صراحت در مذاکرات مسقط به طرف آمریکایی ابلاغ شده، تأکید کرد: اگر آمریکا خواهان رسیدن به توافق است، باید نگرانیهای امنیتی ایران را به رسمیت بشناسد. او خاطرنشان کرد که سیاست دفاعی ایران برخاسته از سالها تهدید، جنگ و محاصره است و نمیتوان با نادیده گرفتن این پیشزمینه، توقع تفاهمی واقعبینانه داشت.
توپ در زمین آمریکاست
تهران با اشاره به استمرار مرحله «ارزیابی جدیت و حسن نیت طرف مقابل»، اعلام کرد که همچنان آمادگی دارد تا به توافقی برد-برد برسد، مشروط بر آنکه نشانههایی از واقعگرایی و تعهد از سوی واشنگتن مشاهده شود. ایران هشدار داده که نفوذ جریانهای نئوکان در سیاست خارجی آمریکا میتواند روند گفتوگوها را به بنبست بکشاند.
جمعبندی
در حالی که فضای مذاکرات ایران و آمریکا شکننده و حساس است، تغییر موضع و تناقضگویی مقامات آمریکایی میتواند این مسیر را تهدید کند. واکنش سریع و قاطع ایران، پیامی روشن به واشنگتن است: راه رسیدن به توافق از مسیر واقعگرایی، احترام به حقوق مشروع ایران و مقابله با دخالت جریانهای تندرو عبور میکند. اکنون نوبت تصمیمگیری واقعی در آمریکا فرارسیده است
در پی تغییر مواضع نماینده رئیسجمهور آمریکا در امور خاورمیانه، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نسبت به تأثیر جریانهای تندرو بر روند مذاکرات هشدار داد. اسماعیل بقائی با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس، اظهارات اخیر استیو ویتکاف را مورد انتقاد قرار داد و آن را نشانهای از عدم جدیت طرف آمریکایی دانست.
هشدار تهران به ویتکاف و جریان نئوکان
بقائی در واکنش به عدول ویتکاف از مواضع اولیه خود در مذاکرات عمان، نوشت: «تغییر مکان دروازه در فوتبال یک خطای حرفهای است؛ در دیپلماسی نیز چنین رفتارهایی میتواند به معنای عدم جدیت تلقی شود.» این سخنان در پاسخ به موضع اخیر ویتکاف مطرح شد که در مصاحبهای جدید، خواستار توقف برنامههای هستهای و موشکی ایران شده بود؛ موضعی که بهزعم بسیاری از تحلیلگران، ناشی از فشارهای تندروهای حاضر در دولت ترامپ، به ویژه مشاور امنیت ملی وی است.
خط قرمزهای ایران شفاف است
سخنگوی وزارت خارجه با یادآوری اینکه خط قرمزهای ایران پیشتر با صراحت در مذاکرات مسقط به طرف آمریکایی ابلاغ شده، تأکید کرد: اگر آمریکا خواهان رسیدن به توافق است، باید نگرانیهای امنیتی ایران را به رسمیت بشناسد. او خاطرنشان کرد که سیاست دفاعی ایران برخاسته از سالها تهدید، جنگ و محاصره است و نمیتوان با نادیده گرفتن این پیشزمینه، توقع تفاهمی واقعبینانه داشت.
توپ در زمین آمریکاست
تهران با اشاره به استمرار مرحله «ارزیابی جدیت و حسن نیت طرف مقابل»، اعلام کرد که همچنان آمادگی دارد تا به توافقی برد-برد برسد، مشروط بر آنکه نشانههایی از واقعگرایی و تعهد از سوی واشنگتن مشاهده شود. ایران هشدار داده که نفوذ جریانهای نئوکان در سیاست خارجی آمریکا میتواند روند گفتوگوها را به بنبست بکشاند.
جمعبندی
در حالی که فضای مذاکرات ایران و آمریکا شکننده و حساس است، تغییر موضع و تناقضگویی مقامات آمریکایی میتواند این مسیر را تهدید کند. واکنش سریع و قاطع ایران، پیامی روشن به واشنگتن است: راه رسیدن به توافق از مسیر واقعگرایی، احترام به حقوق مشروع ایران و مقابله با دخالت جریانهای تندرو عبور میکند. اکنون نوبت تصمیمگیری واقعی در آمریکا فرارسیده است
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی، اعلام کرد که حق ایران برای غنیسازی اورانیوم قابل مذاکره نیست و این موضوع را “یک امر واقعی و پذیرفتهشده” توصیف کرد. او تأکید کرد که ایران برای ایجاد اعتماد و رفع نگرانیها آمادگی دارد، اما اصل غنیسازی را خط قرمز میداند.
اظهارات او در واکنش به سخنان جدید استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، بیان شد که در شبکه اجتماعی «ایکس» خواستار توقف و نابودی کامل برنامه غنیسازی و تسلیحاتی ایران شده بود. این موضع با سخنان قبلی خود او در فاکسنیوز در تضاد بود، جایی که از حق ایران برای غنیسازی در سطح ۳.۶۷ درصد حمایت کرده بود.
قرار است عراقچی روز شنبه ۳۰ فروردین برای دور دوم گفتوگوها به عمان سفر کند. دور نخست مذاکرات در ۲۲ فروردین در پایتخت این کشور برگزار شد و طرفین از آن ابراز رضایت کردند. علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، نیز اجرای این مذاکرات را “خوب” توصیف کرده است.
با خروج آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و بازگشت تحریمها، ایران بهتدریج از تعهدات هستهای خود عقبنشینی کرده است. طبق گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی، ایران اکنون اورانیوم کافی برای ساخت شش بمب هستهای را در اختیار دارد، اگر میزان غنیسازی به ۹۰ درصد برسد. مقامات ایرانی اما همواره تأکید کردهاند که به دنبال سلاح هستهای نیستند
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از فایننشال تایمز، مدیران بانکها و صندوقهای سرمایهگذاری بینالمللی نسبت به تضعیف جایگاه دلار آمریکا بهعنوان پناهگاه امن سرمایهگذاری جهانی هشدار دادهاند. این هشدارها بهدنبال افزایش موانع تجاری و سیاستگذاریهای بیثبات در دوران ریاستجمهوری دونالد ترامپ مطرح شده است.
در روزهای اخیر، ارزش دلار در برابر یورو به پایینترین سطح خود در سه سال گذشته رسید و روند نزولی آن ادامه دارد. این کاهش، پس از اعلام تعرفههای سنگین و متقابل علیه شرکای تجاری آمریکا از سوی ترامپ، شتاب بیشتری گرفته است. کارشناسان هشدار میدهند که تضعیف اعتماد جهانی به دلار ممکن است به تغییرات بنیادین در اقتصاد جهانی منجر شود.
باب میشل، مدیر سرمایهگذاری بانک جیپی مورگان، با اشاره به تغییرات اخیر گفت: «دلایل محکمی برای پایان استثناگرایی دلار وجود دارد.» دلار آمریکا طی دههها به دلیل ثبات اقتصاد این کشور، نقش ارز ذخیره جهانی را ایفا میکرد و آمریکا از این طریق با هزینه پایین، بدهیهای خود را تأمین مالی مینمود.
اما اکنون، سرمایهگذاران شاهد فروش همزمان سهام، اوراق قرضه و دلار آمریکا هستند؛ نشانهای از کاهش اعتماد به داراییهای آمریکایی. برت فلاسباخ، مدیر شرکت سرمایهگذاری آلمانی فلوسباخ فون اشتورخ، سیاستهای تجاری آشفته ترامپ را عاملی در تضعیف موقعیت آمریکا بهعنوان پناهگاه امن دانست.
همچنین، تحلیلگران تأکید دارند که افزایش ابهام در سیاستگذاریها، تهدید علیه استقلال فدرال رزرو، و تضعیف حاکمیت قانون میتواند جذابیت دلار را کاهش دهد و در بلندمدت، زمینه را برای شکلگیری یک نظام ارزی چندقطبی فراهم آورد؛ نظامی که در آن، ارزهایی مانند یورو نقش پررنگتری ایفا کنند.
در حالی که معمولاً تنشهای اقتصادی منجر به تقویت دلار میشود، ادامهدار بودن افت ارزش دلار و افزایش بازده اوراق بلندمدت، از نگاه تحلیلگران، بیشتر شبیه فرار سنتی سرمایه از داراییهای آمریکایی بهنظر میرسد.
این تحولات، زنگ خطری برای اقتصاد ایالات متحده و نقش دیرینه دلار در بازارهای جهانی است