چالش‌های بهره‌وری انرژی در ایران و راهکارهای بهبود آن

فرهاد شهرکی، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگویی درباره وضعیت بهره‌وری انرژی در کشور اظهار داشت که ایران باوجود منابع عظیم نفت و گاز، در مقایسه با میانگین جهانی و کشورهای توسعه‌یافته، بهره‌وری انرژی پایینی دارد.

علل پایین بودن بهره‌وری انرژی در ایران

شهرکی با اشاره به شاخص شدت انرژی—که بیانگر میزان انرژی مصرف‌شده برای تولید یک واحد تولید ناخالص داخلی است—گفت که ایران در این زمینه فاصله زیادی با کشورهای پیشرفته مانند ژاپن و آلمان دارد و حتی در مقایسه با برخی کشورهای منطقه، مانند امارات، بهره‌وری پایین‌تری دارد.

وی علل ناکارآمدی بهره‌وری انرژی را در چند عامل دانست:

1. یارانه‌های گسترده انرژی که انگیزه‌ای برای کاهش مصرف ایجاد نمی‌کند.

2. فناوری قدیمی در بخش‌های صنعتی و خانگی که مصرف انرژی را افزایش می‌دهد.

3. فقدان سیاست‌گذاری منسجم و برنامه‌ریزی کلان برای بهینه‌سازی مصرف انرژی.

الگوهای موفق جهانی و راهکارهای پیشنهادی

نماینده زابل تأکید کرد که کشورهای توسعه‌یافته با سیاست‌های هوشمندانه بهره‌وری انرژی خود را افزایش داده‌اند. به‌عنوان مثال:

• ژاپن با سرمایه‌گذاری در فناوری‌های پیشرفته و ترویج فرهنگ صرفه‌جویی، شدت انرژی را کاهش داده است.

• آلمان با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و بهینه‌سازی زیرساخت‌های صنعتی، در مدیریت مصرف انرژی موفق بوده است.

• چین با سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نو و فناوری‌های صنعتی، بهره‌وری انرژی خود را بهبود بخشیده است.

پیشنهادات برای بهبود بهره‌وری انرژی در ایران

شهرکی پیشنهاد کرد که ایران می‌تواند با اجرای اصلاحات ساختاری، بهره‌وری انرژی خود را افزایش دهد. برخی از راهکارهای پیشنهادی او عبارتند از:

• حذف تدریجی یارانه‌های غیرهدفمند و سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بهینه‌سازی انرژی.

• نوسازی صنایع و استفاده از تجهیزات با راندمان بالا.

• گسترش انرژی‌های خورشیدی و بادی با مشوق‌های مالی.

• ارتقای آگاهی عمومی و تشویق به صرفه‌جویی انرژی.

• سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین و انتقال دانش از کشورهای موفق.

جمع‌بندی

ایران با شدت انرژی بالا و ناکارآمدی در مصرف، با چالش‌های جدی در حوزه انرژی مواجه است. این مسئله، فرصتی برای اصلاحات ساختاری و حرکت به سمت یک اقتصاد پایدار محسوب می‌شود. در غیر این صورت، ادامه این روند منابع طبیعی را به خطر می‌اندازد و هزینه‌های جبران‌ناپذیری به کشور تحمیل خواهد کرد